Частка 1. Масква-Грузія

Здавалася б - што можа быць лягчэй, чым пісаць пра падарожжы? Глядзі сабе - ды пішы, усё роўнацікава. Але ж - не. Баюся сарвацца ў дробязі ці занадта абагульняць. Я мушу не сарвацца ў апісаньне колераў машын, і не забыць пры гэтым, што пад Арлом мяне ўзяла Рэно Сандэро: мы ехалі праз дождж, праз ноч, праз цьмяныя Арлоўскія масты; мы трушчылі паціху снікерсы і размаўлялі пра жыццё і падарожжы, і пра ўласны бізнэс і моўчкі слухалі стары добры рускі рок. Праз гадзіну мы развіталіся. Уладар Рэно пакінуў пасьля сябе дзве банкі кансэрваў, 500 рублёў наяўнымі і свае кантакты. Што яшчэ можа пакінуць пасьля сябе чалавек, які праз год збіраецца ў падарожжа вакол сьвета на ровары? Кантакты, кансервы і адбітак у памяці, толькі так.

Першым вялікім горадам на маім шляху была Масква. Майго з'яўленьня яна нават не заўважыла: яна працягвала жыць, як і раней - паглыбленая ў свае турботы і трывогі. Палівальныя машыны мылі вуліцы, метро па-ранейшаму было заблытаным і бездушным, а бясконцыя таджыкі працягвалі пашыраць яе - углыб, і ўшыр, і ў вышыню. Тут не было маіх знаёмых і я проста бадзяўся па вуліцах.
На Патрыаршых са мной адбылося дзіўнае здарэньне. Ля самага ўвахода ў парк стаіць дарожны знак з сілуэтамі Воланда, Фагота і Бегемота і надпісам «не размаўляйце з незнаёмцамі». Толькі я паглядзеў на знак, як ззаду пачулася: «Жыве Беларусь!». Аднак не, гэта не Воланд прыйшоў па беларускія душы, проста беларусы Джэк і Маша заўважылі маю цішотку з Пагоняй. Мы, канешне, пляваць хацелі на дарожныя знакі і крыху пагутарылі.
Выява на цішотцы, дарэчы, стала падставай да яшчэ аднаго знаёмства. Аднойчы мы гулялі з сябрам па начных тбілісскіх вуліцах і елі чурчхэллу (ласунак са згушчанага вінаграднага соку с гарэхамі), калі я ўбачыў на чыёйсьці цішотцы... выяву Алеся Бяляцкага! Высьветлілася, што ўладар цішоткі, малады грузін, некалькі разоў прымаў ўдзел у акцыях ў падтрымку Бяляцкага і мае шмат знаёмых сярод «вясноўцаў».
Пасьля Патрыаршых мае прыгоды працягнуліся ў іншым булгакаўскім месцы. Я сустракаў захад на Вараб'ёвых гарах, месца для начлега не было. Я раскажу табе, як ночыць у буйных гарадах, дзе ты не маеш знаёмых. Бо што ты будзеш рабіць, калі выйсці за межы горада немагчыма, а спроба паставіць намёт у парку можа скончыцца знаёмствам з праваахоўнымі ворганамі ці мясцовай шпаной? Усё проста, трэба лезьці на дах! Так-так, калі стала цёмна, я пайшоў у бліжэйшы дзевяціпавярховік, на даху якога і паставіў свой намёт. Месца было, па шчырасьці, не самым лепшым: вакол стаялі элітныя высоткі, жыхары якіх часам паказвалі на мне пальцам. Акрамя таго, усю ноч дзьмуў даволі моцны вецер і я баяўся апынуцца ўнізе разам з намётам. З іншага боку, мае жахі былі перабольшанымі: жыхары віп-апартамэнтаў наўрадці б сталі выклікаць паліцыю, ды і вецер не змог бы перакуліць намёт з добрай сотняй кіло ўнутры.
Тры дні ў Маскве хапіла мне для таго, каб зразумець - я не хачу сюды вяртацца. У горадзе, дзе за ляскатам бясконцай будоўлі не чутна ўласнага голасу, дзе смог сцірае Астанкіна з далягляду, а ўсмешкі - з твараў людзей, мне не знайшлося месца. Я вырваўся з Масквы з пачуццём палёгкі. Цяпер я ехаў у невядомасьць і гэта не магло не прыцягаць.

Расею я хацеў праскочыць як мага хутчэй, таму дарога да Грузіі была проста калейдаскопам машын і кіроўцаў. Ты ведаеш, мне шкада, што ты не можаш знаць усіх тых лёсаў, што я не маю магчымасьці расказаць іх табе. Калі-небудзь давядзецца – і за кубачкам гарбаты я раскажу табе пра ўсіх: і пра маладога вайскоўцу, што марыць працаваць ва французскім Легіёне і мець уласны стралковы клюб. Ён чуе пра мае амбіцыёзныя пляны на падарожжа і кажа, што я яго засмуціў. Яшчэ хвіліна, здаецца, - і ён паедзе са мной.
Раскажу і пра таго дальнабойшчыка, што займаецца йогай, гатуе аўсяную кашу ў кабіне на газавай гарэлцы і чытае Кастанэду. Прыйдзе час – і я раскажу, як мы ляцелі 160 км/г дзесьці пад Растовам – і нас аштрафавалі і забралі правы; як былая спартсмэнка (а зараз проста сівая бабулька) казала мне «насыплю боршча» і частавала абрыкосамі... Я мушу помніць усё. Аднойчы я раскажу – раскажу табе ўсё, з дакладнасьцю да кожнага міліметра асфальта, да кожнай згубленай манеткі і пачутага слова. Мушу помніць, але ці можна спадзявацца на памяць? Імёны і месцы, машыны і словы блытаюцца ў маёй галаве, ператвараюцца ў яркі балаган, у нейкі дзіўны сон. Помню, як незнаёмая прадавачка дорыць мне сапраўдны тульскі пернік, але дзе я яго з'еў? Помню, што было горача і не было дзе схавацца. Што піў я тады? Ці была вада ўвогуле? Помню, як набіраў ваду з крынічкі ў полі і кідаў у бутэльку дзікую маліну, але які то быў дзень? Каго я частаваў тым кампотам?

Ва ўсялякім выпадку, я дакладна памятаю першае знаёмства з Каўказам. О, Каўказ сустракае мяне вельмі гасьцінна! Дзесьці між Пяцігорскам і Нальчыкам мяне падбірае грузнаваты мужчына год пяцідзесяці. Пасьля пытаньняў агульнага характару адносна мяне і майго асабістага жыцьця ён пытае, якіх памераў у мяне чэлес. Ці спрабаваў я калі-небудзь з хлопцам, пытае ён.
«Аднойчы я пазнаёміўся з дальнабойшчыкам... ну мы і паспрабавалі, - кажа ён. крыху маўчыць і працягвае: - Мне вельмі падабаецца мінет. Смактаць люблю, разумееш? - гэта ён дадае напэўна на той выпадак, калі ў далёкай Беларусі не ведаюць, што такое мінет».
Не-не, я не хачу, каб ён адсмактаў у мяне! Я ўпэўнены, так. Можа мне лепей выйсці? Добра, паехалі, але больш - без прапановаў.
Ён частуе мяне персікамі, кладзе руку на маю нагу і пытае: «ну мацаць хоць можна? Нуу, калі нават і кранаць нельга... Дарэчы, мы можам заехаць у Нальчык, - прапаноўвае ён: - там я маю сяброўку і мы можам замуціць утрох. Ну добра, добра, паехалі. Толькі паабяцай мне, што гэтае размовы не было. Абяцаеш?»
Абяцаю, канешне... толькі руку прыбяры.

За спіной Уладзікаўказ, апошняя кропка Расеі. Перада мной - дарога праз горы. "!!!!!!!" - гэта ўсе думкі, што ёсьць у галаве. Не магу супакоіцца - хочацца крычаць і плакаць ад гэтай велічы, гэтай бясконцай прыгажосьці. Горы... Упершыню ў жыцьці я бачу горы. Стаю ля іх узножжа, сваімі няўпэўненымі крокамі, нясьмелымі ўздыхамі спрабую спасьцігнуць іх моц, адвечны спакой, але атрымліваецца толькі хапаць ртом паветра і маўчаць. Яшчэ тры крокі, падаецца, - і я ў Грузіі.
Пешаходнага пераходу праз мяжу няма. Падыходжу да памежніка. «Пачакай», кажа ён і ідзе да першай машыны. Штосьці кажа кіроўцы і маша мне рукой: «Сядай!»
Едзем праз перавал. Ледзь не вывальваюсь з вакна, здымаю. «Ай, гэта яшчэ не прыгажосьць, - кажа кіроўца. - далей будзе нашмат прыгажэй». ПРЫГАЖЭЙ ЗА ГЭТА? Проста не ўкладаецца ў галаве.
Праз некалькі хвілін нам давядзецца развітацца і кіроўца спрабуе хутчэй навучыць мяне базавым прынцыпам жыцьця ў Грузіі. «Першае правіла – ніколі на давай грошай паліцыі, сядзеш на 15 год. Ведаеш – у нас няма карупцыі. Астатняе – як паўсюль: не забівай, не крадзі. Ты іншаземец і да цябе ня будзе пытаньняў». На развітаньне ён кажа: «калі будуць праблемы – я ў гэтым доме, звяртайся».
Выходжу на цэнтральную плошчу. «Гэй! Ты куды? - кліча мяне незнаёмы мужчына, - Да Тбілісі зараз не даедзеш, надта позна. Паехалі да мяне, паспіш і з раніцы паедзеш». У памяці ўзьнікае «паехалі ў Нальчык, замуцім утрох» і я адмаўляюся. Я ў Грузіі першую гадзіну і яшчэ не ведаю, што такія паводзіны тут цалкам натуральныя. Чача штодня, кавун у падарунак, да незнаёмца на начлег – гэта ўсё яшчэ наперадзе. А пакуль я стаўлю намёт дзесьці між паліцыяй, медыцынскім цэнтрам і зорамі і засынаю.

З раніцы да мяне звяртаецца мясцовая прыбіральшчыца. «Гэта добра, што вы паставілі намёт каля паліцыі. Хаця ведаеце, ў нас амаль няма злачыннасьці. І карупцыі, дарэчы, таксама няма». «Нямакарупцыі» - гэта, напэўна, мясцовы дэвіз, думаю я і выпраўляюся ў шлях. Хочацца крыху пабыць сярод гор, таму я іду пешшу. За гадзіну паспяваю двойчы адмовіцца ад чачы на вуліцы, пачуць некалькі мясцовых легендаў і самлець ад спёкі. Таму калі я бачу фуру з армянскімі нумарамі, імгненна ўзнімаю руку.
Бачыш, усё ў жыцці складаецца менавіта так, як трэба. З армянінам Арцёмам я праводжу ўвесь дзень. Ён расказвае мне грузінскую гісторыю і армянскія прымаўкі, вучыць патроху армянскай мове і расказвае пра жыцьцё. Перабраўшыся праз перавал, мы спыняемся паабедаць і пачакаць сяброў Арцёма. Мы ямо сапраўдны грузінскі шашлык (і ведаеш – гэта лепшы шашлык, што я еў у жыцьці), гародніну, хлеб і запіваем гэта ўсё ліманадам. Пасьля – варым каву на газавай гарэлцы прама ў кабіне. Сяброў Арцёма пакуль няма, і я лезу ў горы. Так у Тбілісі я трапляю толькі вечарам.

Ведаеш, я бачыў мала гарадоў, але Тбілісі пакуль – ледзь не лепшы. Гэта цяжка зразумець, але ў Тбілісі дзіўным чынам спалучаюцца Эўропа і Азія. Вузкія вулачкі запоўненыя крамнічкамі абсолютна розных кшталтаў: грузінскі хлеб і хачапуры, марозіва дзіўнага смаку, дываны, што выпаўзаюць з крамы прама на ходнікі... Тут ты можаш набыць садавіну і гародніну, можаш гандлявацца, можаш частавацца бесплатна. Але ўсяму гэтаму азіяцкаму балагану уласьцівая еўрапеская стрыманасьць і акуратнасьць, за ўсім гэтым адчуваецца прысмак цывілзацыі.
Гэта дзіўна, але тая «цывілізацыя» абсалютна не тоесная «цывілізацыі» менскай або маскоўскай. Тут наяўнасьць кампутара ці спадарожнікавай талеркі не прыводзіць да разрыва традыцыйных сувязяў і ні на кроплю не змяншае людскую гасьціннасьць. Тут цябе можа запрасіць на вячэру незнаёмы чалавек і ты застанешся ў яго на ноч. Ты будзеш прыняты, як родны брат - толькі таму, што ты падарожнік.
Такія рысы, дарэчы, уласьцівыя ўсёй краіне. Грузінская гасьціннасьць нечакана з'яўляецца нават у выключна турыстычных месцах. У прыморскім Кабулеці, горадзе, што жыве толькі летам за кошт турыстаў, нашыя намёты стаяць прама пад бальконамі гатэлю, а яго ўладар частуе нас хлебам, сырам і гароднінай.

Гэтая шчодрасьць, думаю я, арганічна вынікае з шчодрасьці прыроднай. «У Грузіі ёсьць усё, - кажа мне чарговы кіроўца: - Усё ёсьць, акрамя гэтага...» - ён красамоўна стучыць па скроні. Краіна насамрэч мае ўсё для шчасьлівага жыцьця: надзвычайна плодная зямля, на якой расьце літаральна ўсё. Незлічоная колькасьць горных крыніцаў дае краіне пітную ваду. Дзесяткі гідраэлектрастанцый прыносяць да 80% электраэнэргіі. Сёньня па ўсёй краіне будуюцца новыя ГЭС. «Канешне, - кажа кіроўца і паказвае на бурлівую раку: - столькі моцы дарма прападае!»
Пасьля Тбілісі мы, дарэчы, выпадкова трапляем на адну з такіх будуючыхся ГЭС. Нашым жыцьцём, падаецца, заўсёды кіруе выпадак. Хочацца пабачыць грузінскі нацыянальны парк і мы доўга вагаемся – паехаць у Тушэці ці Лагодэхі. Спыніўшы, ўрэшце, выбар на Лагодэхі, мы садзімся ў машыну, якая ідзе... амаль у Тушэці. З паветра раптоўна з'яўлецца заўсёдная чача і смачныя маленькія кіўбаскі. Пасьля трэцяга келіха мы пачынаем разумець грузінскую і гатовыя ехаць куды заўгодна. «Будуеце ГЭС? Добра, паехалі!», - машам мы п'янай рукой і цягнемся за чарговай кіўбаскай. Той ноччу кіроўца расказвае нам адну рэч, якая пераварочвае мой сусьвет: па грузінскі «тата» - гэта «мама», «мама» - гэта «дзеда», а «дзед» - «папа».
Назаўтра мы п'ем піва, блукаем па гарах, глядзім на дзіўнай прыгажосьці вадаспад і проста нічым не займаемся. Стомленыя пасіўным адпачынкам, вечарам рушым у дарогу. Едзем да бліжэйшага гораду, дзе ночым... на бензазапраўцы. Так, гэта не жарт – калі мы праходзім паўз запраўку, аператар запрашае нас на ноч да сабе. Божа, мы зноўку п'ем. На шчасьце, гэтым разам проста віно.
Ранкам ледзь вырываемся з лапаў грузінскае гасьціннасьці і абяцаем сабе ніколі больш не звяртацца да людзей. Спаць у намёце і есці карэньне, але больш не піць. «Не піць, не піць» паўтарем сабе і тады, калі чарговы незнаёмца цягне нас дамоў і налівае келіх чачы. Скарыстаўшся момантам, выліваем чачу і сьпешна выбягаем на вуліцу.

Прайсці па грузінскай вуліцы незаўважаным проста немагчыма. Нават днём каля кожнага дому хтосьці сядзіць і абавязкова запросіць цябе на келіх чачы. Ты, пэўна, хочаш ведаць, чаму цэлы дзень людзі адпачываюць?
О, тут усё проста. Зараз у краіне пануе беспрацоўе. Па афіцыйных звестках, у краіне 20% беспрацоўных, па словах мясцовых жыхароў – больш за 50%. Людзі едуць па заробкі ў Турцыю, Еўропу, Амерыку. «Я паеду наступным годам у Турцыю, - кажа мне Бадрі. - Можа буду мыць машыны, можа – што-небудзь іншае рабіць. Там не паважаюць грузінаў, за людзей не лічаць, але якое выйсьце?». Бадрі 18 год, ён жыве ў мусульманскай вёсцы каля турэцкай мяжы. Прафесійна займаецца народнымі танцамі, нават вучыць танчыць іншых. Марыць стаць мараком, але што будзе далей – не ведае.

Пасьля ночы на запраўцы мы зноў жа выпадкам трапляем у парк Лагодэхі. «Тушэці – гэта далёка, - кажа кіроўца, - паехалі ў Лагодэхі!». Нам, па шчырасьці, ужо ўсё роўна. Мы хочам у горы, далей ад людзей.
У парку знаёмімся з двума дзевачкамі з Польшчы. Юля і Клаўдзіа вучацца на геаграфічным і вывучаюць сьвет як і мы, аўтаспынам. Праехаўшы паасобку ўсе Балканы, яны вырашаюць ехаць у Грузію.
Разам з імі мы падымаемся ў горы. О, гэты пад'ём я не забуду яшчэ доўга. З вышыні 400 метраў падымаемся да 3000 у пошуках Возера Чорных Скал, што размяшчаецца на мяжы Грузіі і Расіі. Мы ідзем па вузкай сьцежцы праз цёмны лес. Вакол нас – хмара, мы рухаемся нібы ў тумане. Часам даводзіцца прадзірацца праз ажыну ці баршчавік. Сок баршчавіка, дарэчы, падвышае адчувальнасьць скуры да ультравіялета, таму праз два дні ўсе мае ногі спрэч пакрыты аграмаднымі апёкамі. Дзесьці на вышыні 2500 метраў мы губляем сьцежку, але не здаемся і паўзем па скалах угору – калі не да возера, дык хоць проста забрацца павышэй. На самай вршыні гары зноў знаходзім сцежку, але ісці да возера ўжо поздна і мы вяртаемся ўніз.

Ведаеш, поруч з намі заўсёды крочыць палітыка. У фразу "Прывіт Лукашэнку!" часьцяком укладаюцца абсалютна супрацьлеглыя сэнсы, але кажа гэтыя словы кожны. Кожнаму цікава - як там у нас?
"Я служыў у маладосьці ў Беларусі, засталіся толькі добрыя ўражаньні. Там паважалі грузінаў, - кажа Аўто і дадае: - Хочаце піць, есьці? Давайце я вас пачастую. Я хачу, каб і вы паехалі з Грузіі толькі з добрымі ўспамінамі". Ён частуе нас Пэпсі і просіць тэліць, калі будуць праблемы.
Нам, у сваю чаргу, цікава, як людзі ставяцца да Саакашвілі. Хтосьці паважае яго за адукаванасьць і рэформы, хтосьці ненавідзіць за беспрацоўе і пагаршэнне адносінаў з Расеяй, але адно прызнаюць усе: за 8 год кіраваньня Саакашвілі краіна літаральна паўстала з каменнага веку. «Вы можаце не паверыць, - кажа нам уладар андэграўнд-бара ў Батумі, - але 2 гады таму гэта быў першы «нестандартны» бар у горадзе: месца, дзе можна пакласьці ногі на стол ці проста папіць гарбаты с сябрамі. Толькі год таму з'явіўся першы клуб, які працуе ўзімку». У гэта яшчэ цяжэй паверый таму, што Батумі – турыстычная сталіца Грузіі, трэці па колькасьці насельніцтва горад.
Пад Ахалкалакі мяне падбірае дзяржпракурор. «Я маю некалькі тысячаў даляраў заробку ў месяц і добрую машыну. Вядома, я падтрымліваю Саакашвілі. Але ведаеш, трэба быць сляпым, каб не бачыць таго, што ён робіць для краіны. Адноўленыя дарогі, паўсюль ідзе будоўля, праводзяцца рэформы... Гэта ж ён робіць не для сябе!» 70 кіламетраў да горада некалькі год таму можна было пераадолець толькі за 3 гадзіны – такой дрэннай была дарога. Зараз мы ляцім з хуткасьцю 90 км/г па асьветленай ліхтарамі асфальтаванай шашы і праз 40 хвілін будзем на месцы.
Рэформы і цывілізацыя, аднак, - рэч даволі адносная. У грузінскай правінцыі людзі дагэтуль амаль не карыстаюцца туалетнай паперай. У сялянскай прыбіральні можна сустрэць жбанок з вадой, проста кран ці нават пук сена, але не паперу. Таму, калі ты маеш іншыя погляды на пытаньні гігіены, ты мусіш думаць пра гэта загадзя.

«На небе толькі і размоваў, што пра мора» - помніш гэты цудоўны фільм? Пабачыць Рым і памерці, пабачыць мора, трапіць ў Мекку... Я думаю, кожны мусіць адважыцца на такую авантуру хоць раз у жыцьці. Бо насамрэч, пра што ты будзеш размаўляць, калі трапіш на неба?
Некалькі дзён таму я ўпершыню пабачыў мора. Стаяла ноч, з захаду набліжалася навальніца. Мы выйшлі з машыны – і я адчуў яго салоны пах і прыглушаны шум. Ідзем да берага. Гатэлі, бары, пляж... Але вось ліхтары застаюцца за сьпіной. Перада мной толькі вузкая палоска мокрага каменьня і мора. Мора перада мной, МОРА, ты чуеш?! Толькі калі ты гэтак жа стаяў ноччу на ўзбярэжжы, калі чуў, як гук далёкай навальніцы зьліваецца з рокатам хваляў, калі толькі маланкі дзесьці ля гарызонта разрывалі неба і ваду ў асобныя істоты – толькі тады ты зможаш мяне зразумець. Але сам я ў той момант не мог зразумець нічога. Проста стаяў і адчуваў, пакуль сябра не скокнуў у ваду. Я скінуў усё адзеньне і палез за ім. Было крыху холадна, крыху страшна і вельмі-вельмі хораша. Помню толькі, як крычаў «АААА!!! САЛОНАЯ ВАДА!!!».

PS. (Праз тыдзень адпачынку на моры)
Ведаеш, сёньня ноччу адбылося неверагоднае. На прычале мы пазнаёміліся з францужанкай Магеллон і яе сябрам-гішпанцам Шэўе. Магеллон ужо тры гады (ты чуеш? - ТРЫ ГАДЫ!) падарожнічае па сьвеце на ўласнай лодцы. Гэтую пасудзінку 1980 года выпуску яна набыла ў 2003, некалькі год зьбіраўшы на яе грошы. Кіраваць вучылась спачатку ў сяброў, потым - сама. Потым - плюнула на ўсё і выправілась у падарожжа. Інтэрнэт, мабільны, GPS - Магеллон ня ведае гэтых словаў. Гэтая маленькая жанчынка-капітан сядзіць на палубе ўласнага дома і сьмяецца. Сьмяецца над сабой, над намі і жыцьцём. «Калі я сплю? - перапытвае яна і зноў сьмецца, - ніколі... Ноч - гэта час дэльфінаў і зор, яна не прызначаная для сну. Я чую кожны подых ветра, кожны рух майго карабля, кожную хвалю.
Не, я ніколі не была ў Амерыцы - але я хачу прыплыць туды. Працягласьць аўтаномнага жыцьця залежыць толькі ад запасаў вады, я магу лавіць рыбу і гатаваць з яе сотні страваў».
Гішпанец Шэўе падарожнічае без грошай. Былы аператар на адным з тэлеканалаў, зараз ён здымае аматарскае імправізацыйнае відэа і выкідвае ў сеціва. У заплечніку мае некалькі камэраў і партатыўны прынтэр, на якім друкуе здымкі і дорыць людзям.
Шэўе пазнаёмілся з Магеллон праз Каучсёрфінг, калішукаў месца для начлегу. "Ты жывеш ва ўласнай лодцы? Не кажы мне болей ні слова, паплылі."
Гішпанец размаўляе на гішпанскай, францужанка - на французскай. Гэта не праблема, кажуць яны, мы разумеем адзін аднаго. Яны запрашаюць нас на "туркіш чай" і не разумеюць нашага здзіўленьня: "Чай - так кажуць у Турцыі, і Пакістане, і Афрыцы. Tea, калі вам прасьцей."
Ноч перавальвае за палову, мы сядзім на палубе, п'ем дужа моцны туркіш чай і размаўляем за жыцьцё.
«Калі вы маеце жаданьне, - пасьміхаецца Магеллон, назіраючы за нашым захапленьнем, - вы можаце спаць на караблі. Запрашаю!»

Ведаеш, часам я думаю, ці змагу я жыць мінулым жыцьцём, вярнуўшыся з падарожжа. Ці змагу я жыць па маршруце дом-праца-бар, закрыўшыся ад успамінаў: забыцца на шум дарогі, на тыя цёмныя ночы ля вогнішча ў гарах і саланаваты подых мора... Яшчэ ўчора я не меў адназначнага адказу на гэтае пытаньне, але зараз я ляжу ў лодцы, упершыню ў жыцці ляжу ў каюце лодкі. Вецер павольна гайдае нас на хвалях, праз адчыненыя дзверы даносіцца плёскат вады. Я слухаю мора, слухаю лодку, слухаю порт і разумею, што адгэтуль маё жыцьцё ніколі не будзе мінулым.
Заўтра я паеду ў Арменію, краіну забытых сьвятыняў, кавы і каньяку. Я не ведаю, дзе я буду ночыць і што буду есьці, але гэта мяне зусім не турбуе. Будуць новыя людзі і новыя дарогі, будуць новыя ўспаміны. А дзесьці там – праз сотні кіламетраў – мяне чакае дом, які з кожным крокам становіцца ўсё далей і ўсё бліжэй адначасова.
Заўтра я зноўку выйду на трасу, а зараз проста ляжу ў лодцы і слухаю мора. І адчуваю: гэта – жыцьцё.

1-25 ліпеня 2012 р.

ГЛЯДЗЕЦЬ БОЛЬШ ЗДЫМКАЎ: